مقدمه
تعویض مفصل زانو یکی از روش‌های پیشرفته در زمینه ارتوپدی است که به طور گسترده برای درمان مشکلات جدی زانو استفاده می‌شود. این روش جراحی به بیمارانی کمک می‌کند که به دلیل آسیب، ساییدگی، آرتروز و یا سایر مشکلات مفصل زانو، دچار درد و محدودیت‌های جدی در حرکت شده‌اند. زمانی که روش‌های مانند درمان دارویی، فیزیوتراپی و تغییرات در شیوه زندگی بهبود قابل توجهی نداشته باشند، تعویض مفصل زانو ممکن است به عنوان گزینه‌ای ضروری مطرح شود.
جراحی تعویض مفصل زانو
تعویض مفصل زانو
تعویض مفصل زانو یک نوع جراحی است که در صورت آسیب جدی به مفصل زانو و ناتوانی از درمان‌های معمولی مانند داروها و فیزیوتراپی، انجام می‌شود. در این جراحی، مفصل زانو آسیب دیده جزئی یا کلی تعویض می‌شود، به طوری که بخش‌های آسیب دیده مفصل با قطعات پروتز جایگزین می‌شوند.
عمل تعویض مفصل زانو معمولاً در مواردی انجام می‌شود که غضروف مفصل زانو تخریب شده و باعث درد شدید و محدودیت در حرکت می‌شود یا در مواردی که بیمار به دلیل بیماری‌های مانند آرتروز، تروما یا آسیب‌های اسفنجی به مفصل زانو نیازمند تعویض مفصل است.
هدف اصلی این جراحی از بین بردن درد، بهبود کیفیت زندگی و بازگشت بیمار به فعالیت‌های روزمره است. بعد از جراحی، بیمار به مراقبت‌های پساعملی و فیزیوتراپی نیاز دارد تا بهبودی بهتر و سریع‌تری را تجربه کند.
علت جراحی تعویض مفصل زانو
زانو درد مداوم، هنگامی که تداوم درمان‌های غیرجراحی مانند داروها و فیزیوتراپی بهبودی نداشته باشد، جراحی تعویض مفصل زانو را لازم می‌سازد.
اختلال در تحرک و عملکرد روزانه، شامل سفتی زانو، درد و محدودیت در حرکت، ممکن است نیاز به عمل مفصل زانو داشته باشد، به ویژه اگر تأثیر بر فعالیت‌های روزمره را داشته باشد.
بدشکلی مفصل، مانند تغییر شکل زیاد یا بدشکلی‌های زاویه‌ای، نشانه‌هایی برای نیاز به جراحی مفصل زانو است، که می‌تواند ناشی از شرایط مانند استئوآرتریت یا آرتریت روماتوئید باشد.
انحطاط شدید مفصل، که توسط تصویربرداری با اشعه ایکس تشخیص داده می‌شود، نیاز به عوض کردن مفصل زانو را به وجود می‌آورد، زیرا نشان می‌دهد که غضروف زانو تا حد زیادی تخریب شده است.
آرتروز زانو، یک بیماری مزمن است که منجر به آسیب غضروف زانو می‌شود و ممکن است نیاز به جراحی مفصل زانو را ایجاب کند.
آرتریت روماتوئید، که باعث التهاب مفصل زانو می‌شود، ممکن است نیاز به عمل مفصل زانو داشته باشد.
آرتریت پس از ضربه، که ناشی از آسیب یا ضربه شدید به زانو است، ممکن است باعث ساییدگی و پارگی در سطوح مفصل شود و نیاز به تعویض مفصل زانو را ایجاد کند.
انواع عمل تعویض مفصل زانو
دو نوع جراحی تعویض مفصل زانو در قم وجود دارد: تعویض کامل مفصل زانو و تعویض جزئی زانو.
تعویض کامل مفصل زانو (TKR): در این روش، جایگزینی کلیه اجزاء مفصل زانو از جمله استخوان ران، درشت نی و کشکک انجام می‌شود. با برداشتن استخوان و غضروف آسیب دیده، اجزاء مصنوعی یا پروتز جایگزین می‌شوند. این جراحی در مواقعی انجام می‌شود که آسیب زیادی به مفصل زانو وارد شده باشد.
تعویض جزئی زانو: در این روش، فقط قسمت آسیب‌دیده از مفصل زانو تعویض می‌شود و قسمت‌های سالم حفظ می‌شوند. جراح قسمت آسیب‌دیده را برداشته و با پروتز جایگزین می‌کند، در حالی که قسمت‌های سالم مفصل زانو باقی می‌مانند. این روش کمتر تهاجمی است و به بهبودی سریع‌تر کمک می‌کند.
دکتر علی معظمی پور به عنوان یکی از جراحان برجسته در زمینه تعویض مفصل زانو و ارتوپدی فعالیت دارد. با تجربه و دانش فراوان خود، ایشان به ارائه خدمات پزشکی با کیفیت و مراقبت‌های لازم برای بیماران یک انتخاب مطمئن برای تعویض مفصل زانو است.
پی ار پی زانو
پی ار پی زانو(PRP) مخفف Platelet Rich Plasma است، به این معنا که حاوی پلاکت‌های فراوانی است. این روش درمانی، از پلاسمای خون بیمار استخراج می‌شود و با افزایش غلظت پلاکت‌ها، به شدت غنی می‌شود. سپس این پلاسما به ناحیه آسیب‌دیده در زانو تزریق می‌شود تا به ترمیم و بازسازی بافت زانو کمک نماید.
بهبود کیفیت زندگی با تعویض مفصل زانو
مزایای عمل تعویض مفصل زانو
امکان بازگشت سریع‌تر به محل کار
به عنوان مثال، اگر جراحی بر روی هر دو زانو همزمان انجام شود، بیمار می‌تواند پس از 4 تا 6 هفته به محل کار خود بازگردد. اما اگر هر زانو به صورت جداگانه جراحی شود، نیاز به استراحت چند هفته‌ای برای هر جراحی خواهد بود.
کاهش مدت زمان بستری در بیمارستان
در صورت جراحی همزمان هر دو زانو، تنها یک بار بستری در بیمارستان لازم است.
کاهش زمان درمان فیزیوتراپی
معمولاً بعد از جراحی تعویض مفصل زانو، فیزیوتراپی دو تا سه بار در هفته و به مدت چهار تا هشت هفته تجویز می‌شود. این باعث بازگشت سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره می‌شود. اما اگر زانوها به صورت جداگانه جراحی شوند، نیاز به جلسات بیشتری از فیزیوتراپی خواهد بود.
افزایش سرعت در بازگشت به فعالیت‌های روزمره
انجام فیزیوتراپی بعد از جراحی باعث می‌شود بیمار سریع‌تر به فعالیت‌های عادی و روزمره برگردد. اما اگر فرد بخواهد زانوها را جداگانه جراحی کند، باید منتظر باشد که زانویی که جراحی شده است، از نظر استقامت و قوای عضلانی به حالت طبیعی خود برگردد و سپس، جراحی بر روی زانوی دیگر انجام شود.
جراحی تعویض مفصل زانو چگونه انجام می شود؟
قبل از انجام جراحی تعویض مفصل زانو، جراح ارتوپدی باید عواملی از قبیل سن، وزن، اندازه و شکل زانو، فعالیت‌های روزانه بیمار و … را مورد بررسی قرار دهد و سپس به انتخاب شیوه عمل و نوع پروتز بپردازد.
جراحی تعویض مفصل زانو یک فرآیند ۱ تا ۲ ساعتی است که با بیهوشی عمومی آغاز می‌شود. در این عمل، جراح ارتوپدی ابتدا یک برش ۱۲ تا ۱۵ سانتیمتری ایجاد می‌کند و سپس با برداشتن سطوح آسیب دیده تیبیا (استخوان درشت‌نی)، فمور (استخوان ران) و گاهی کشکک، آماده جراحی می‌کند. پس از آن، ایمپلنت‌ها (قطعات فلزی یا پلاستیکی) توسط سیمان در استخوان‌ها قرار می‌گیرند و سبب می‌شوند که عملکرد زانو بهبود یابد و آن ترمیم شود. در نهایت، جراح یک اسپیسر پلاستیکی بین عناصر فلزی قرار می‌دهد که باعث می‌شود سطح صاف و صیقلی شود.
در جراحی تعویض کامل مفصل زانو، سطوح مفصلی زانو به طور کامل تعویض می‌شوند، در حالی که در جراحی جزئی تعویض مفصل زانو، فقط قسمت آسیب دیده تعویض می‌شود. عمل مفصل زانو به طور جزئی جراحی کم‌تهاجمی است و نیاز به دوره بهبود کمتری دارد. ارزیابی‌های قبل از عمل به جراح کمک خواهد کرد تا بهترین روش را که برای شما نیز مناسب تر است، انتخاب شود.
معایب تعویض مفصل زانو
افزایش احتمال انتقال خون بیشتر
در طول جراحی همزمان هر دو مفصل زانو، احتمال نیاز به انتقال خون بیشتر است.
احتمال بروز عوارض بیشتر
احتمال بروز عوارض در جراحی همزمان بیشتر است، از جمله عوارضی مانند آمبولی، عفونت زخم و نیاز به انجام مجدد جراحی.
بیهوشی برای مدت زمان طولانی‌تر
مدت زمان بیهوشی در جراحی همزمان هر دو مفصل زانو بیشتر است که باعث افزایش احتمال بروز عوارض مرتبط می‌شود.
محدودیت در ایستادن بر روی هر دو پا
در صورتی که هر دو زانو به طور همزمان تحت جراحی قرار گیرند، ایستادن بر روی پاها یا استفاده از عصا و واکر ممکن است کمی سخت‌تر باشد.
با توجه به این نکات، جراحی همزمان هر دو مفصل زانو به بیمارانی توصیه می‌شود که از لحاظ بدنی و جسمانی در شرایط خوبی به سر می‌برند.
مراقبت بعد از عمل تعویض مفصل زانو
پس از انجام جراحی تعویض مفصل زانو، باید توجه کرد که فرد بایستی برخی اقدامات و مراقبت‌ها را رعایت کند.
اولاً، جراحی تعویض مفصل زانو معمولاً با درد همراه است. بنابراین، ممکن است جراح داروهای مسکن، داروهای ضد التهابی و یا بی حس‌کننده‌های موضعی را برای فرد تجویز کند. اما لازم است به یاد داشته باشید که مصرف این داروها باید با تسکین درد قطع شود، تا از احتمال اعتیاد در طولانی‌مدت جلوگیری شود.
پس از اتمام جراحی، بیمار به مدت یک الی دو ساعت به اتاق ریکاوری منتقل می‌شود و مدت بستری شدن بیمار بسته به شرایط فردی متفاوت است. همچنین، جراح ممکن است برای کنترل درد، مسکن‌هایی را تجویز کند.
همچنین، باید به فرد توصیه شود که پس از جراحی، تمرینات تنفسی را انجام دهد و به تدریج میزان فعالیت خود را افزایش دهد. این کار به وسیله تراپیست انجام می‌شود. پس از ترخیص از بیمارستان، لازم است که فرد به مدتی مرتباً تحت درمان فیزیوتراپی در منزل یا یک مرکز فیزیوتراپی قرار بگیرد.
از آنجایی که راه رفتن حتی برای مسافت‌های کوتاه هم می‌تواند به لخته شدن خون در پا و یا خشک شدن عضلات کمک کند، باید فرد را به راه رفتن با کمک عصا یا واکر تشویق کرد.
همچنین، مراقبت از زخم‌ها و بخیه‌ها نیز بسیار مهم است. زخم‌ها باید مرتب بررسی و هرگونه علائم ناشی از عفونت مانند قرمزی، التهاب و افزایش درد، در مراحل اولیه تشخیص داده شوند.
برای بهبودی سریع‌تر، لازم است از مواد غذایی حاوی پروتئین، کلسیم، ویتامین سی و ویتامین دی استفاده شود. همچنین، باید از مصرف کافئین، الکل، شکر و نمک بیش از حد خودداری کرد، زیرا مصرف آن‌ها می‌تواند فرایند بهبود را به تاخیر بیندازد.
تسکین درد در زانو
در آخر…
تعویض مفصل زانو برای بسیاری از بیماران با مشکلات شدید زانو، تسهیل در حرکت و کاهش درد بسیار قابل توجه است. پس از انجام جراحی و تعویض مفصل زانو، بسیاری از افراد قادر به انجام فعالیت‌های روزمره خود، مانند راه رفتن، پله رفتن و شرکت در فعالیت‌های ورزشی می‌شوند که قبلاً به دلیل درد و محدودیت‌های حرکتی قادر به انجام آن‌ها نبودند. این نتیجه می‌تواند بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی بیماران را به همراه داشته باشد و آن‌ها را قادر به انجام فعالیت‌های روزمره و اجتماعی بیشتری کند.