حتماً برای شما پیش آمده که گاهی کلیدهایتان را گم کنید یا نام کسی که لحظاتی پیش ملاقات کرده‌اید از یادتان برود. این نوع فراموشی‌های روزمره، به ویژه با افزایش سن، طبیعی هستند و بیشتر به ذهنی پرمشغله یا فرآیند پیری مربوط می‌شوند. اما اگر فراموشی‌ها شدیدتر، مکررتر و گاه آزاردهنده شوند، می‌توانند نشانه‌ای جدی از تغییرات ذهنی و آغاز یک بیماری خاص مانند دمانس یا آلزایمر باشند.
آیا می‌دانید که برخی فراموشی‌ها می‌توانند ناشی از کمبود ویتامین یا مشکلات روانی باشند و به راحتی قابل درمان هستند؟ یک فرد به دلیل فراموشی‌های مکرر مثل گم کردن کلیدها و فراموش کردن مسیرهای آشنا به پزشک مغز و اعصاب مراجعه کرد. بعد از بررسی‌ها مشخص شد که کمبود ویتامین B12 عامل اصلی این مشکل بوده و با مصرف مکمل‌ها توانست حافظه‌اش را بهبود دهد. بنابراین، لازم است که فراموشی‌های شدید را پیگیری کنید. در این مقاله، با استناد به تحقیقات معتبر مایو کلینیک به بررسی دلایل، نشانه‌ها و ضرورت اقدام سریع برای شناسایی علل فراموشی‌های مکرر پرداخته‌ایم. هدف این است که به شما کمک کنیم اهمیت فراموشی‌های مکرر را درک کرده و بدانید در صورت مشاهده چه علائمی باید به پزشک مراجعه کنید.
فراموشی به دلیل کمبود ویتامین یا مشکلات مرتبط با سلامت روان
ممکن است مواقعی باشد که نگرانی‌های ذهنی کوچک منجر به اضطراب در افراد شود. برای مثال، شما کلیدهای ماشین را گم کرده‌اید و پس از کلی جست‌وجو متوجه می‌شوید که کلیدها زیر کیف شما بوده‌اند یا کسی را در خیابان می‌بینید و ناگهان نامش را فراموش می‌کنید. این قبیل لحظات از دست دادن حافظه ممکن است نگران‌کننده به نظر برسد، اما در بیشتر مواقع طبیعی هستند و به ذهنی درگیر یا وضعیت روزمره ما مربوط می‌شوند.
مطابق داده‌های منتشر شده توسط موسسه ملی NIA، چنین مشکلات حافظه‌ای ممکن است در دوران پیری نیز بیشتر رخ دهند و بسیاری از افراد نگران هستند که این تغییرات به بیماری‌های جدی‌تر مثل دمانس منجر شوند. یک نظرسنجی در سال 2019 نشان داد که حدود 50 درصد از افراد بین سنین 50 تا 64، از ابتلا به دمانس نگرانی دارند. مشابه این موضوع، تحقیق AARP در سال 2021 بیان کرده که حدود 50 درصد از افراد بالای 40 سال معتقدند به دمانس مبتلا خواهند شد. اما تنها یک شخص از هر 9 فرد بالای 65 سال به دمانس مبتلا است. درواقع نگرانی زیاد و بی‌اساس از دست دادن حافظه می‌تواند از ترس‌هایی سرچشمه گیرد که در واقع قابل مدیریت هستند.
فراموشی معمول یا هشداری برای دمانس؟
فراموشی به خودی خود همیشه به معنی بیماری نیست. بخشی از روند طبیعی زندگی با افزایش سن شامل افت جزئی در توانایی حافظه است، به طوری که ممکن است گاهی نام کسی یا مکان خاصی را فراموش کنید و کمی دیرتر دوباره به یاد آورید. معمولاً این نوع فراموشی‌ها زندگی روزمره یا روابط اجتماعی را مختل نمی‌کند.
اما فراموشی‌های مکرر که با سایر نشانه‌های رفتاری همراه باشند، ممکن است نشان‌دهنده شروع یک بیماری مغزی باشند. برای مثال، فردی که به آلزایمر مبتلا است، ممکن است نه تنها موارد ساده را فراموش کند، بلکه چیزهای مهم مثل نام اعضای خانواده یا مسیرهای آشنا را به خاطر نیاورد. یکی دیگر از نشانه‌های دمانس این است که فرد ممکن است وسایل خود را در مکان‌های عجیب و غیرمنطقی قرار دهد، مثل گذاشتن کیف پول داخل یخچال. اگر چنین رفتارهایی را مشاهده کردید، بهتر است سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
اگر علائم مذکور با زندگی شما سازگار است، پیشنهاد می‌شود در اسرع وقت با پزشکان متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید. پلتفرم دکتر خوبه به شما این امکان را می‌دهد تا براساس منطقه سکونتتان و نیاز درمانی، مناسب‌ترین پزشک متخصص را بیابید.
دمانس نه تنها با اختلال در حافظه مرتبط است، بلکه می‌تواند بخش‌هایی مثل مهارت‌های زبانی، حل مشکلات یا ادراک بصری را تحت تأثیر قرار دهد. همان‌طور که تحقیقات اشاره دارند، بیش از 55 میلیون نفر در سراسر جهان به نوعی از دمانس مبتلا هستند و تعداد قابل‌توجهی از این موارد ناشی از بیماری آلزایمر است.
نشانه‌های اولیه دمانس که نباید نادیده گرفته شوند
دمانس یا زوال عقل نوعی اصطلاح عمومی برای گروهی از اختلالات شناختی است که حافظه، قضاوت و تفکر منطقی را به‌طور جدی تحت تأثیر قرار می‌دهد. طبق پژوهش‌های منتشرشده توسط مایو کلینیک و انجمن آلزایمر، برخی نشانه‌های اولیه شامل موارد زیر هستند:
- پرسیدن مکرر یک سوال و فراموش کردن پاسخ
- از دست دادن کلمات رایج هنگام مکالمه
- جایگزین کردن یک کلمه نادرست؛ مثلاً گفتن «میز» به جای «تخت»
- عدم توانایی در انجام کارهای معمول مانند دنبال کردن یک دستور آشپزی
- تغییر رفتار بی‌دلیل، نظیر غم یا عصبانیت غیرمنتظره
اگر این نشانه‌ها در یک فرد تکرار شوند، ممکن است نشان‌دهنده تغییرات مغزی باشد که باید هرچه سریع‌تر مورد ارزیابی قرار گیرد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
طبق توصیه‌های انجمن آلزایمر، فراموشی مکرر زمانی که باعث اختلال در انجام کارهای روزمره، یا نگرانی در روابط اجتماعی و عملکرد شغلی شود، نیاز به بررسی جدی دارد. متخصصان معمولاً سوالات دقیقی درباره نوع و شدت فراموشی می‌پرسند و ممکن است برای شما آزمایش‌هایی نظیر بررسی عملکرد شناختی یا اسکن‌های مغزی تجویز کنند.
اینجا است که اهمیت مراجعه به بهترین متخصص‌ها و جراحان مغز و اعصاب خودنمایی می‌کند. با کمک پلتفرم‌هایی مثل دکتر خوبه، می‌توانید پزشک مناسب، مانند بهترین دکتر متخصص جراحی مغز و اعصاب در تهران ، را پیدا کرده و اولین قدم‌های تشخیص را بردارید.
دلایل فراموشی
دلایل فراموشی همیشه به تغییرات مغزی پیچیده مرتبط نیستند. برای مثال، ممکن است چیزی به سادگی کمبود ویتامین‌ها، بیماری‌های جسمانی یا حتی سبک زندگی بی‌نظم علت مشکل باشد. دکتر جودیت هایدیبرینک از دانشگاه میشیگان بیان کرده است که: «تشخیص تغییرات غیرمعمول در سنین بالاتر می‌تواند متنوع و قابل‌درمان باشد.»
انتخاب تیم درمانی
از همه مهم‌تر در زمینه درمان فراموشی، انتخاب تیم درمانی مناسب است. بسیاری از ابزارهای حرفه‌ای نظیر پلتفرم‌هایی همچون دکتر خوبه این امکان را می‌دهند که به صورت موثرتر به پزشکان با مهارت‌های دقیق‌تر و تجربیات وسیع در مغز و اعصاب، نظیر بهترین دکتر متخصص جراحی مغز و اعصاب در تهران دسترسی داشته باشید. همچنین با گرفتن مشاوره و مراقبت زودهنگام می‌توانید کنترل بیشتری بر علائم یا تأخیر در شدت‌گرفتن بیماری داشته باشید.
انواع بیماری‌های مرتبط با فراموشی
برای درک بهتر بیماری‌های مرتبط، لازم است بدانیم که نوع تغییرات مرتبط با دمانس متفاوت بوده و عوامل منحصربه‌فردی ایجاد می‌شوند. برای مثال:
- بیماری آلزایمر: شایع‌ترین علت دمانس که موجب تغییرات تدریجی در توانایی‌های حافظه‌ای می‌شود و قسمت مهمی از حافظه کوتاه‌مدت یعنی هیپوکامپ را تخریب می‌کند.
- دمانس عروقی: ناشی از تغییرات در رگ‌های خونی مغز و با تاثیر عمده روی سازمان‌دهی ذهنی و توانایی حل‌مسائل، ولی اثر کمتری بر حافظه دارد.
- دمانس اجسام لوی: تاثیرگذاری عمده در کنترل احساسات و تفکر، که معمولا به بیماری‌های حرکتی مثل پارکینسون نیز مربوط است.
جمع‌بندی
فراموشی‌های مکرر می‌توانند از فشار روزمره زندگی ناشی شوند یا هشدار جدی از آغاز یک بیماری مغزی باشند. مهم است که تفاوت بین این دو حالت را تشخیص دهیم و به‌موقع اقدام کنیم. اگر چنین علائمی مشاهده شد که با تغییرات روزانه سازگار نیستند، تشخیص به موقع و مراجعه به پزشک متخصص، از جمله جراحان مغز و اعصاب، می‌تواند به شما در شناسایی علت اصلی کمک کند. هرگونه تأخیر در مراجعه به پزشک متخصص، ممکن است روند تشخیص و درمان را دشوارتر کند.